wtorek, 21 lutego 2012

Lekcja 10. Magia w starożytności.

Od 3000 r p. n. e. Dolina Nilu stała się kołyską magii. Żadna z tamtejszych cywilizacji nie interesowała się tak bardzo zmarłymi i życiem pozagrobowym.

Dzięki hieroglifom, których Egipcjanie używali jako pisma, wiemy iż religia i magia były ze sobą blisko powiązane. Źródła twierdzą, że to egipscy bogowie, w przeciwieństwie do tych z innych kultur, powierzyli ludziom wiedzę magiczną. Tuż po stworzeniu świata, magia powstała pod istotą boga Heka. Grecy przyjęli imię Heka, które od tej pory stało się słowem oznaczającym „magię”, nadali mu tylko grecką pisownię i wymowę.

Thot, najwyższy władca domu życia był bogiem lecznictwa, astronomii i matematyki. Zazwyczaj przedstawiano go z piórem, oraz twierdzono, że to on jest autorem tajemniczych ksiąg odsłaniających sekrety alchemii i wiedzy o wszechświecie. Thot uważany był także za opiekuna Boskiego Pisma (hieroglifów). 


W Egipcie głęboko wierzono w skuteczność magii. Zaklęcia używane były zazwyczaj do lecznictwa, ale znany także przypadki złego wykorzystywania ich.

Pewne źródła donoszą o czarodzieju, który miał podobno przemienić figurkę krokodyla, w jego żywy odpowiednik. Bestia zabiła obrońcę królowej – cudzołożnicy, po czym na powrót stał się figurką.
Inny kapłan – czarownik potrafił ponoć władać wszystkimi królami za pomocą swych magicznych umiejętności.
Jednak egipska magia była bardziej związana ze świętością niż doczesnymi bogactwami. Wg tekstu źródłowego „ten, kto jest kapłanem żywych (…) spełnia swoje zadania, nie oczekując w zamian nagrody. Taki nauczyciel żyje prawdziwie pobożnym życiem.” 


Uczniowie magicznych szkół doskonale znają skarabeusza, który pochodzi z Egiptu. W starożytnym Egipcie toczenie kul nawozu przez skarabeusze było uznawane za symbol ruchu Słońca, które toczy po niebie bóg – skarabeusz Chepri. W późniejszych czasach skarabeusze stały się także symbolem nieśmiertelności. Amulety w kształcie skarabeuszy kładziono na sercu mumii, aby przygotować je do dalszej drogi. 


Z upływem czasu wiedza magiczna została zamknięta za drzwiami świątyń. Od teraz to kapłani znali tajniki hipnozy, magii snu, jasnowidzenia, halucynacji i tworzenia amuletów. Dlatego kapłani byli niezwykle szanowani w społeczeństwie egipskim. W pewnych sprawach faraon nie mógł decydować bez pomocy kapłana (głównie boga Amona).
Jednym ze znanych nam egipskich zaklęć jest zaklęcie wywołujące śmierć. Na czerwonych naczyniach lub figurkach z wosku przedstawiających jeńców wypisywano wśród innych formuł magicznych życzenie "Niech umrze (imię)". Naczynie rozbijano, a figurki nakłuwano szpilami i wsadzano do trumien. Los wroga był przesądzony.

AISSUASI - czarodzieje egipscy 


Gdy w Egipcie rozwijała się magia,w dorzeczu Tygrysa i Eufratu narodziła się inna magia – mezopotamska. Podobno rozegrała się tam bitwa między dobrem i złem, między Ea i Apsu. Ostatecznie Ea unicestwił swojego nieprzyjaciela potężnym zaklęciem.
W Mezopotamii często występowały opętania, dlatego rozwinęły się tam doskonale zaklęcia egzorcystyczne. Opętania objawiały się chorobą cielesną, która mogła być wyleczona tylko przez maga - egzorcystę.

Wróżby
"Gdy aureola otacza księżyc, a Mars znajduje się wewnątrz niej, dojdzie do pomoru bydła -[miasto] Abbaru straci na znaczeniu" - mówi wróżba z babilońskiej tabliczki. W Mezopotamii wróżbiarstwo było ściśle związane z astrologią. Inna równie popularną metodą przewidywania przeszłości było odczytywanie jej z organów wewnętrznych. Hepatoskopia to określenie używane dla określenia wróżenia z wyglądu wątroby. Dlaczego z wątroby a nie np. z serca? Ponieważ jest to organ wytrzymalszy i bardziej intrygujący niż inne. Oczywiście nie trzeba było wycinać sobie wątroby ;). Wróżyło się z organu ofiarnego zwierzęcia,zwykle owcy. Hepatoskopia wymagała lat nauki.Specjalistyczne teksty były zapisywane pismem klinowym.

Persja 
Powszechnie uważa się, iż magia wysoka narodziła się w Persji, a pierwszymi magami byli kapłani Zaratustry. Jednak nie mamy na to dowodów.
Bywało, że tych kapłanów, mędrców wiązano z przedstawionymi przez św. Mateusza magami, którzy, kierując się jakąś tajemniczą gwiazdą, mieli przybyć ze Wschodu do małego Jezusa. Dziś w dalszym ciągu toczy się debata, kim mogli być ci magowie. Według współczesnej wiedzy o Ewangelii jest to midrasz, czyli pewna opowieść, obrazowo ilustrująca to, coś w. Łukasz wyraził w sposób bardziej abstrakcyjny słowami Symeona: Moje oczy ujrzały (...) światło na oświecenie pogan (Łk 2, 30-32). Magowie ci reprezentują więc rozmaitych mędrców, którzy przybyli złożyć pokłon Chrystusowi.
Natomiast mag w starożytnej Persji zajmował się równocześnie magią i astrologią. Kapłani ci zajmowali się objaśnianiem słów i prorokowaniem, zaś w czasie ceremonii ofiarniczych śpiewali pieśni o narodzinach bogów. Wiedza oraz umiejętności kleru perskiego określane były mianem 'magii' (magia).

Aborygeni 
Ich magia opierała się na wierze w istnienie jednorodnej, potężnej siły wypełniającej cały wszechświat. Energię tę zwali 'mana'. Tworzyli różne magiczne przedmioty, które gromadziły tę energię. W tej kulturze istniało tabu, którego przestrzeganie zabezpieczało przed utratą many. Pojęcie tabu zostało przejęte przez mugoli i często dziś jest błędnie stosowane. Do najważniejszych tabu u aborygenów należały zakazy: kazirodztwa, zabójstwa, zjadania nieczystych potraw, dotykania nieczystych ludzi i przedmiotów.

Hetyci 
Celem obrzędów magicznych u Hetytów było poznawanie rzeczywistości i pozyskanie możliwości jej modyfikowania. Magię stosowano np. w przypadku ciężkiej choroby. Ważną rolę w tego rodzaju magii odgrywała tzw. starucha, czyli doświadczona kobieta. Ważną rolę odgrywały słowa. Hetyci znali zarówno magię białą, jak i czarną, szkodliwą. Znaczną część tekstów magicznych stanowią notatki wróżbiarzy.

Tybet 
Całkowicie odmienny rodzaj magii. W tej książce nie zostanie poruszony. Tu rozwinął się animizm. Duchy występują na całym świecie, ale tu podzielono je na 3 kategorie: duchy przodków, duchy miejsca i duchy przyrody. Duchy były ściśle związane z magią birmańską.

Aztekowie 
Ten lud z Meksyku wróżył z wnętrzności pelikana (hepatoskopia).

Kodi 
Było to plemię z Mniejszych Wysp Dunda w Indonezji, które również wróżyło z wnętrzności kurczaka.
Ludy italskie poddawały się częstym praktykom oczyszczającym. Stworzyli również wiele zaklęć i amuletów. Wróżyli również z lotu ptaków.

Grecja 
Autorzy wielu zaklęć i przedmiotów magicznych, często przechodzących w posiadanie mugoli. Nie szczędzili również różnego rodzaju klątw. Popularna w starożytnej Grecji była hepatoskopia. Platon "nadał osobowość" żywiołom, tzn. odkrył ich potencjał i związki. Zajmował się również astrologią, jako odzwierciedleniem życia ziemskiego. Tu odkryto pierwsze właściwości planet i tworzono horoskopy. "Tetrabiblos" ("cztery księgi") Klaudiusza Ptolemeusza z Aleksandrii było "biblią" astrologii. Ptolemeusz żył ok. 85 - 115 n.e. Grecy humorom ciała przydzielili metale, zioła, części ciała, pojedyncze narządy, rodzaje wydzielin, a potem przypisywali planetom. W Grecji najprawdopodobniej także powstała różdżka. Istniał również rytuał "przyszpilania" wroga. Starożytni Grecy słynęli również z licznych wyroczni. Jedna z najsłynniejszych znajdowała się w Delfach. Do Grecji magię orientalną przyniósł Ostanes towarzyszący perskiemu królowi Kserksesowi w wyprawie wojennej przeciw Grekom w 480 r. p.n.e. Patronką praktyk magicznych w Grecji była tajemnicza Hekate - bogini zmarłych i upiorów, mistrzyni czarów, opiekunka czarownic. Wierzono że nocą odbywa ona powietrzne jazdy razem z orszakiem demonów, poprzedzona gromadą czarnych psów. Jest wysoka, ma wężowate włosy, pochodnię w lewej ręce a miecz w prawej. W II w. p.n.e. został opisany pierwszy zabieg magii miłosnej. W Grecji istniało wiele rodzajów czarodziejów np. goeci (goetes), nazwani tak od wycia i dzikich krzyków, jakimi wymawiali swoje zaklęcia. Czarodzieje ci nie byli zbyt lubiani. Wierzono, że to oni rzucali wszystkie złe uroki. Czarodzieje ci, za pieniądze dostarczali trucizny i talizmany. Starożytni Gracy znali też astrologię. Był to rodzaj magii, którą mieli wynaleźć Chaldejczycy. Nazwa "Chaldejczyk" oznaczała w Grecji astrologa, a więc maga odczytującego z gwiazd przyszłe losy ludzi i narodów. Najbardziej znanym astrologiem był Berosus. To on założył szkołę astrologii i wróżbiarstwa na wyspie Kos. Ateńczycy bardzo go cenili.

Rzym 
Rzymianie specjalizowali się w magii praktycznej. Pliniusz opisał wiele leczniczych eliksirów. Wszystkie zasady tworzenia eliksirów, składników, sposobu przygotowania bardzo przypominają czasy dzisiejsze. Mimo tego wszystkiego, Pliniusz zaprzeczał istnieniu magii. Galen był lekarzem, który również skomponował wiele nowych eliksirów. Magia niszczycielska zgodnie z tzw. "prawem dwunastu tablic" - była karana śmiercią już od V w. p.n.e. W 139 r. p.n.e. pretor Cornelius Scipio Hispalus skazał na wygnanie wszystkich astrologów. Niewiele to pomogło. W I w. p.n.e. ludzi ogarnął szał, więc astrolodzy, madzy i jasnowidze stali się popularni, gdyż ludzie wierzyli, że po poznaniu przyszłości będą mogli zapobiec nieszczęściom. W Rzymie też pojawiły się pierwsze czarownice np. sybille (jak sądzono oglądały tajemnice losów przyszłych ludzi i świata). Były też inne czarownice np. szpetna Erichto (zawsze kojarzyła się ze śmiercią i zniszczeniem). W Rzymie odkryto wilkołaki i strzygi (tzw. wiedźmy w postaci ptaków. Dawniej wierzono, że porywały trupy, które potem zjadały w swoich siedzibach).

Etruskowie 
Do żadnego przedsięwzięcia publicznego czy prywatnego nie przystępowano bez zasięgnięcia porady u wróżbiarza. Orzekał on o przychylności bogów. Wróżono z wnętrzności zwierząt, piorunów i lotu ptaków. Wiedza z poszczególnych dziedzin wróżbiarstwa była zawarto kolejno w księgach: libri haruspicini, libri fulgurales i libri rituales. Haruspikowie, czyli wróżbiarze cieszyli się poważaniem w całym Rzymie (Etruskowie to przodkowie Rzymian). Etruskowie przyswoili hepatoskopię od Babilończyków, lecz dopiero tutaj powstawały pierwsze szkoły świątynne uczące tego sposobu wróżenia. We włoskim muzeum mugolskim (Piacenza) możemy oglądać naturalnej wielkości model wątroby wykonany z brązu znaleziony w etruskiej szkole.

 

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz